قدس: نخل «صدره و سرفره» قدیمی‌ترین نخل این شهرستان است که اجرای آیین نخل گردانی آن همراه با بزرگ‌ترین اجتماع مردم کاشان است و غبارروبی و آذین‌بندی نخل، آداب تکاندن نخل در شب تاسوعا در داخل حسینیه به‌منظور مهیا شدن و اعلام آمادگی برای نخل گردانی، حرکت دوره‌ای نخل در شب عاشورا، نخل گردانی و حمل آن به بازار در روز عاشورا ازجمله آیین‌های نخل گردانی این نماد عزاداری است که با شور و هیجان خاص انجام می‌شود.
آیین نخل گردانی کاشان و نخل حسینیه سرفره و صدره در پنجم خرداد سال ۹۵ با شماره ۱۱۶ در فهرست ملی میراث فرهنگی قرارگرفته است.
حسینیه صدره
تأسیس حسینیه صدره و سرفره کاشان به ۳۸۷ سال پیش‌بر می‌گردد، معماری خاص و منحصربه‌فرد حسینیه و آیین معروف نخل برداری آن‌که در شب عاشورا باشکوه خاصی برگزار می‌شود شهره شهر است، مراسمی که هرساله عده زیادی از عزاداران را به خود جذب می‌کند، ازاین‌رو حسینیه به هیئت نخل هم معروف است نخلی که حدود ۷۰۰ سال پیش توسط سادات محل ساخته‌شده است.
نخل شعار روز عاشورا
نخل، باعظمت‌ترین شعار روز عاشوراست. نخل را چون برای عزاداری در محرّم می‌بندند و می‌آرایند « نخل محرّم » و چون در روز عاشورا بلند می‌کنند و می‌گردانند « نخل عاشورا » نیز گفته‌اند.
نخل گردانی در کاشان از سنت‌های پیشینه‌دار است. هر یک از محله‌های کاشان نخلی داشته است که آن را در حسینیه محل نگهداری می‌کرده و به نام آن محله و حسینیه می‌خوانده‌اند.
آداب نخل گردانی
در کاشان مراسم نخل گردانی را در شب عاشورا و شب هفت امام حسین (ع) برگزار می‌کنند. پیش از مراسم نخل گردانی ، نخل را با آب تطهیر داده و با گلاب ناب معطر می‌نمایند سپس با صلوات و سلام بر حسین بن علی (ع) جامة سیاه را که یکپارچه سرتاسری است و به « چادری » معروف است و نشانه عزاداری و سوگواری ست بر نخل می‌پوشانند و نوار پارچه‌ای قرمزرنگی را که نشان از شهادت است دورتادور جبهه‌های جلو و عقب نخل می‌بندند و پارچه سبزرنگی را که نشان از سیادت و نماد سادات بنی فاطمه است به‌صورت عمامه جلوی نخل می‌بندند و پیراهن سفید که به رنگ خون آغشته است به همراه آیینه و سپر و شمشیر به جبهه عقب نخل می‌بندند.
نخل کلهر
نخل کلهر، از قدیمی‌ترین نخل‌های کاشان است که مشهور به نخل لختی‌هاست و سادات‌محله کلهر پای آن عزاداری می‌کرده‌اند. این نخل آداب‌ورسوم خاصی دارد که در جای خود بسیار حائز اهمیت و باارزش هست.
نخل گردانی در کاشان از سنت های پیشینه دار است هر یک از محله های کاشان نخلی داشته است که آن را در حسینیة محل نگهداری می کرده و به نام آن محله و حسینیه می خوانده اندنخل کلهر در روز عاشورا وارد بازار نمی‌شود مگر اینکه نخل سرپره همراه دسته عزادار آن وارد بازار شده سپس این نخل به همراه هیئت حضرت علی‌اصغر (ع) وارد بازار می‌شود بدان دلیل که نخل سرپره به‌عنوان بزرگ‌ترین نخل و به نام حضرت سیدالشهدا (ع) است احترام گذاشته بعدازآن وارد بازار شده و سینه‌زنی و عزاداری آغاز می شود.
نخل کلهر بر خلاف دیگر نخل های کاشان که از درب بازار کفاشها وارد کاروان سرای امین الدوله می شود این نخل از درب میانچال وارد می شود و دو دور در کاروانسرا می چرخانند و بعد از تکان دادن نخل را کرسی می کنند.
دلیل این خلاف و دو دور چرخانند را این‌گونه می‌دانند که حضرت امام حسین (ع) در روز عاشورا بعد از شهادت حضرت علی‌اصغر (ع) آن کودک شهید را به پشت خیمه‌ها برده و با کندن قبری کوچک حضرت علی‌اصغر (ع) را به خاک می‌سپارد به این جهت از درب پشتی واردشده و دلیل دو دور چرخاندن نخل آن است که حضرت سیدالشهدا (ع) دو فرزندش را فدای دین نمود به یاد حضرت علی‌اکبر(ع) و حضرت علی‌اصغر (ع) این نخل دو دور در کاروانسرا امین‌الدوله چرخانده و پای آن سینه‌زنی و عزاداری می کنند.
«چاووش عزا»
پیش از آغاز محرم یکی از دسته‌های عزاداری به نام «چاوش عزا» روز قبل از محرم به بازار می‌رود تا کاشی‌ها را از فرارسیدن ماه عزاداری سید و سالار شهیدان آگاه کند.
به‌طورمعمول مسئول هیئت از روی کتاب نوحه سنتی کاشان دراین‌ارتباط را می‌خواند و بقیه نیز با وی هم‌خوانی می‌کنند.
گروه دیگری از عزاداران کاشانی سقاها نام دارند که در قالب چهار دسته در طول دهه نخست ماه محرم با انداختن مشک سقایی بر دوش و با جام‌های فلزی در دست در بازار شهر بین عزاداران می‌گردند و با یاد تشنگی امام حسین (ع) یاران باوفایش عزاداران تشنه را از آب سیرابی می‌کنند.
آیین فرانخوانی
آیین فرانخوانی نیز ازجمله دیگر سنت‌هایی است که هنوز در کاشان و به‌ویژه مناطق خشک کویری مرسوم است و در این آیین خواننده اشعاری را می‌خواند که واقعه غم‌انگیز کربلا را در ذهن تجسم می‌کند .
روستای نشلج از مشهورترین مکان‌های برگزاری این آیین است.
وداع خوانی از سوزناک‌ترین قسمت‌های تعزیه سنتی کاشان است که به‌صورت گروه خوانی برای عزاداری امام حسین (ع) و برادر بزرگوارش حضرت ابوالفضل (ع)اجرا می‌شود.
نظر شما